Recensie De identiteitscrisis
van Zwarte Piet – Jop Euwijk en Frank Rensen
uitgeverij Atlas Contact
ISBN 978 90 450 3497 3
Iedereen die voorstander is van
Zwarte Piet, raad ik aan dit boek te lezen omdat je al lezend de tegenstanders
gaat begrijpen. Maar ook iedere tegenstander raad ik aan hetzelfde te doen om
begrip te krijgen voor deze Hollandse traditie, die een aan verandering
onderhevige traditie blijkt te zijn.
Mijn eigen sentimenten:
·
Ik ben zo’n wit mens, opgegroeid met een prachtig kinderfeest. Nooit
echt gelovig omdat ik als kleuter mijn vader als Sinterklaas ontmaskerde (“Sint
droeg dezelfde sokken als papa”), maar wel chantabel: “Als je nu niet lief
bent, dan…” Blij verrast als er tijdens de intocht op televisie opeens
pepernoten door de kamer vlogen en innig tevreden met nuttige en praktische
cadeautjes die in die tijd zo gewoon waren.
·
Ik was zo’n kind dat dacht dat Zwarte Piet zwart was vanwege de
schoorstenen, ook al kwamen ze vanwege de verwarming al jaren door de voordeur.
·
Ik was een dorpskind, met familie in de stad en een tante die
donkere mensen roetmoppen of zwarte pieten noemde. Maar nooit kwam het in me op
dat Zwarte Piet racistisch zou kunnen zijn.
· Ik vond 5 december een gezellig familiefeest waar jong en oud naar
uitkeek, waar je lekkere en leuke dingen kreeg, waar je elkaar in de maling
nam… En dat werd nu aangevallen door mensen die ons kinderfeest totaal verkeerd
interpreteerden.
En zo begon ik aan het boek De identiteitscrisis van Zwarte Piet. Zou
ik handvatten krijgen om mensen die tegen deze mooie Nederlandse traditie zijn
te overtuigen van hun ongelijk…of zou ik mijn mening over een leuk kinderfeest
moeten bijstellen?
Wie is Zwarte Piet? En is hij
racistisch? In dit boek vind je geen unaniem antwoord. Godsdienstige
vertellingen, volksverhalen, geschiedenis en mythologie lopen door elkaar heen.
Een optelsom aan zaken die zowel bij voor- als tegenstanders wel begrip moeten
kweken voor elkaars standpunt.
Niemand is er op uit een feestje
te “verkloten”, het is gewoon tijd voor verandering. Niet door fel van leer te
trekken tegen Zwarte Piet want dan jaag je de voorstanders uit pure frustratie
alleen maar op de kast. Het is tijd om het wij/zij denken los te laten, evenals
de bijbehorende emoties en sentimenten. Het feestje wordt echt niet bedorven
als Piet van kleur verschiet.
In dit boek wordt vanuit meerdere
invalshoeken naar het sinterklaasfeest gekeken en dan blijkt dat de factor tijd
van grote invloed is geweest. Het is geen statische traditie, het ware sinterklaasverhaal
bestaat niet. Al vanaf het begin is het feest (en dus ook de Sint en zijn Piet)
aan verandering onderhevig. Dit kwam door invloeden van buitenaf of door
discussies of dingen wel/niet door de beugel konden. De huidige
zwartepietendiscussie had dus vele voorgangers, gevolgd door veranderingen die
bij het tijdsbeeld pasten. Zo is het voor straf in de zak gestopt worden en het
dreigen met de roe geleidelijk aan verdwenen omdat het pedagogisch niet meer
door de beugel kon.
We weten nog niet welke
verandering de jongste discussie zal brengen, het gesprek is immers nog in
volle gang, maar dat er iets gaat gebeuren blijkt wel uit de verschillende
voorzichtige initiatieven. Roetveegpiet, regenboogpiet en vele andere pieten
zijn van harte welkom!
De discussie was voor de
schrijvers in ieder geval aanleiding om dit boek te schrijven, hetgeen volgens mij
een goede zet is geweest: helder onderzoek en nuchter verslag waarbij zowel de
standpunten van voor- als tegenstanders aan bod zijn gekomen en waarbij begrip
wordt gekweekt.
Citaat: Het zal tijd en moeite kosten om de traditie in het openbaar zo vorm
te geven dat die voor iedereen acceptabel is. Pas dan kunnen Sint en Piet weer
staan voor de verbinding en de gezelligheid die het sinterklaasfeest zo
waardevol maken.