zaterdag 18 november 2017

Recensie: De identiteitscrisis van Zwarte Piet - Jop Euwijk en Frank Rensen

Recensie De identiteitscrisis van Zwarte Piet – Jop Euwijk en Frank Rensen
uitgeverij Atlas Contact
ISBN 978 90 450 3497 3

Iedereen die voorstander is van Zwarte Piet, raad ik aan dit boek te lezen omdat je al lezend de tegenstanders gaat begrijpen. Maar ook iedere tegenstander raad ik aan hetzelfde te doen om begrip te krijgen voor deze Hollandse traditie, die een aan verandering onderhevige traditie blijkt te zijn.


Mijn eigen sentimenten:
·         Ik ben zo’n wit mens, opgegroeid met een prachtig kinderfeest. Nooit echt gelovig omdat ik als kleuter mijn vader als Sinterklaas ontmaskerde (“Sint droeg dezelfde sokken als papa”), maar wel chantabel: “Als je nu niet lief bent, dan…” Blij verrast als er tijdens de intocht op televisie opeens pepernoten door de kamer vlogen en innig tevreden met nuttige en praktische cadeautjes die in die tijd zo gewoon waren.

·         Ik was zo’n kind dat dacht dat Zwarte Piet zwart was vanwege de schoorstenen, ook al kwamen ze vanwege de verwarming al jaren door de voordeur.

·         Ik was een dorpskind, met familie in de stad en een tante die donkere mensen roetmoppen of zwarte pieten noemde. Maar nooit kwam het in me op dat Zwarte Piet racistisch zou kunnen zijn.

·         Ik vond 5 december een gezellig familiefeest waar jong en oud naar uitkeek, waar je lekkere en leuke dingen kreeg, waar je elkaar in de maling nam… En dat werd nu aangevallen door mensen die ons kinderfeest totaal verkeerd interpreteerden.

En zo begon ik aan het boek De identiteitscrisis van Zwarte Piet. Zou ik handvatten krijgen om mensen die tegen deze mooie Nederlandse traditie zijn te overtuigen van hun ongelijk…of zou ik mijn mening over een leuk kinderfeest moeten bijstellen?

Wie is Zwarte Piet? En is hij racistisch? In dit boek vind je geen unaniem antwoord. Godsdienstige vertellingen, volksverhalen, geschiedenis en mythologie lopen door elkaar heen. Een optelsom aan zaken die zowel bij voor- als tegenstanders wel begrip moeten kweken voor elkaars standpunt.

Niemand is er op uit een feestje te “verkloten”, het is gewoon tijd voor verandering. Niet door fel van leer te trekken tegen Zwarte Piet want dan jaag je de voorstanders uit pure frustratie alleen maar op de kast. Het is tijd om het wij/zij denken los te laten, evenals de bijbehorende emoties en sentimenten. Het feestje wordt echt niet bedorven als Piet van kleur verschiet.

In dit boek wordt vanuit meerdere invalshoeken naar het sinterklaasfeest gekeken en dan blijkt dat de factor tijd van grote invloed is geweest. Het is geen statische traditie, het ware sinterklaasverhaal bestaat niet. Al vanaf het begin is het feest (en dus ook de Sint en zijn Piet) aan verandering onderhevig. Dit kwam door invloeden van buitenaf of door discussies of dingen wel/niet door de beugel konden. De huidige zwartepietendiscussie had dus vele voorgangers, gevolgd door veranderingen die bij het tijdsbeeld pasten. Zo is het voor straf in de zak gestopt worden en het dreigen met de roe geleidelijk aan verdwenen omdat het pedagogisch niet meer door de beugel kon.
We weten nog niet welke verandering de jongste discussie zal brengen, het gesprek is immers nog in volle gang, maar dat er iets gaat gebeuren blijkt wel uit de verschillende voorzichtige initiatieven. Roetveegpiet, regenboogpiet en vele andere pieten zijn van harte welkom!
De discussie was voor de schrijvers in ieder geval aanleiding om dit boek te schrijven, hetgeen volgens mij een goede zet is geweest: helder onderzoek en nuchter verslag waarbij zowel de standpunten van voor- als tegenstanders aan bod zijn gekomen en waarbij begrip wordt gekweekt.

Citaat: Het zal tijd en moeite kosten om de traditie in het openbaar zo vorm te geven dat die voor iedereen acceptabel is. Pas dan kunnen Sint en Piet weer staan voor de verbinding en de gezelligheid die het sinterklaasfeest zo waardevol maken.

Leesadvies: Of je nu voor of tegen Zwarte Piet bent, lees dit boek om je eigen vragen er over  te kunnen beantwoorden.