Recensie: Het is aan ons - Merlijn Twaalfhoven

Het is aan ons - Merlijn Twaalfhoven

ISBN 978 90 45 03 98 00 

Uitgeverij Atlas Contact

Ik wilde dit boek graag lezen omdat ik getriggerd werd door het woord kunstenaarsmindset. Kort voordat ik Het is aan ons onder ogen kreeg, hoorde ik dit woord ook op een bijeenkomst over burgerschapsonderwijs. De strekking in dat verband was, dat geen enkel kind zich in een rechte lijn ontwikkelt: er is geen vast plan... het is een zoektocht, een verlangen naar... we moeten de tijd nemen voor wat echt belangrijk is. Zou dit boek mij hier meer uitleg over kunnen geven?

Het antwoord hierop is ja en dat gaat het eigenlijk niet eens om de verworven kennis maar om het hele leesproces, de beleving van dit boek. Dat het geen lichte literatuur zou zijn leek me van tevoren al duidelijk, "de wereld redden" zoals in de ondertitel staat is geen sinecure. Wat mij betreft is lezen van Het is aan ons ook niet geheel vrijblijvend: de titel geeft het antwoord al. En ja, net als bij de ontwikkeling van een kind is er bij het redden van de wereld ook geen vast plan... ook daar moeten we zoeken en verlangen naar... we moeten de tijd nemen voor wat echt belangrijk is.

Uit de vele verhalen die Merlijn Twaalfhoven ons vertelt blijkt dat op de meest onverwachte plekken kunst (in zeer brede zin) kan helpen om de wereld te veranderen, dus waarom zou een ieder van ons niet op zijn eigen micro niveau kunnen starten.

Merlijn Twaalfhoven is componist, theater maker en organisator van muziekevenementen (merlijntwaalfhoven.com), die in zijn jeugd al een bepaalde manier van kijken ontwikkelde: als je de schoonheid van de dingen ziet, dan wil je er ook zorg voor dragen. Dit deed hij al in zijn jonge jaren door bijvoorbeeld geld in te zamelen voor Greenpeace en lid te worden van de Jeugdbond voor Natuurstudie.

En later ging hij hier mee door, door als componist grensverleggende samenwerkingsprojecten te organiseren in onder ander Syrië, Jordanië, Palestina en Brazilië. Hij zocht naar verbindingen tussen de verschillende bevolkingsgroepen. In dit boek doet hij verslag van deze ontmoetingen, en met deze verhalen laat hij de lezer vanuit meerdere invalshoeken kennismaken met zijn visie.

Zie het boek vooral als een reis waarop jij even mee mag. Let onderweg goed op, neem de schoonheid van de dingen waar, voel en ervaar de verwondering, beleef de gemaakte plannen door vooral naar het proces te kijken. Het ware kunstwerk is niet de voorstelling/ het beeld/ het schilderij ..., maar de alchemie van het leggen van verbintenissen.

Kunst is een leerschool. Kunst is ervaren, voelen. Kunst hoeft niet mooi te zijn maar wel bijzonder. Kunst maakt gevoel deelbaar, het kan iets teweeg brengen wat anders verborgen blijft. Dit is slechts een greep uit wat kunst is en wat kunst kan doen. In dit boek gaat het vooral over JOU, over de kunstenaar in onszelf die in een sluimerstand is gezet door de vele professionals die er zijn. Dit boek helpt ons om onze mindset bij te stellen naar een open houding: Treedt de wereld speels, onbevangen, onderzoekend en scheppend tegemoet.

Er is sprake van kunstkracht. Kunst speelt namelijk een belangrijke rol daar waar de samenleving vastloopt, in de knel zit. Zoeken, twijfelen, experimenteren en dan samenkomen en verbinding zoeken. Dit boek is geschreven voor iedereen die onrust in de wereld ervaart en die antwoorden zoekt op grote vragen. Hoe kun jij het verschil maken? Waar ben jij belangrijk?

Kunstenaarsmindset samengevat: Waarnemen, Voelen, Denken en Maken.

Bekijk de wereld om je heen met een frisse open blik, ervaar schoonheid op onvermoede plekken, verwonder en verbaas je over wat je waarneemt. Benut al je zintuigen en durf van de gebaande paden af te gaan. De werkelijkheid creëer je in je hoofd. Onverwachte schoonheid is overal, het is de kunst om het te zien.

De open blik maakt nieuwsgierig, brengt andere vragen naar boven en maakt dat we op onderzoek uit gaan. In de huidige drukke maatschappij is het zaak dat we daarbij leren vertragen, dat we tijd en ruimte durven te nemen om te voelen wat er nodig is, wat we nodig hebben. En dan blijkt dat mensen verbinding en ontmoeting nodig hebben en een visioen, een soort wonder waarin we moeten leren geloven. In ons hoofd stellen we de wereld voor waarin we willen leven, vanuit dit denkbeeld kunnen we die wereld gaan vormgeven.

Vertraging, schoonheid zien en spelen zijn drie manieren om te navigeren door het onbekende. Het zijn juist de drie dingen die in onze efficiënte tijd verloren dreigen te gaan.

Ga op pad met je visioen, experimenteer en stel je plannen bij. Ontdek grenzen, kansen en mogelijkheden. Kunst biedt je die speelruimte, het heeft namelijk geen nut of functie en daardoor biedt het vrijheid. Het gaat om het denken in mogelijkheden.

Maar met het ontwikkelen van onze eigen kunstenaarsmindset zijn we er nog niet.

Dromen zullen samen moeten komen, als je samen plannen maakt kun je iets groters, sterkers neerzetten dan wanneer je alleen handelt.

Praktisch idealisme: een toekomst beeld zien waar je naar toe wilt aan de hand van een leidraad, geen vaststaand plan maar een ideaalbeeld.

De toekomst is onzeker. Onze huidige manier van leven is vervuilend en onhoudbaar. Het is extreem, er is alleen maar groei mogelijk, alleen maar vooruit, alleen maar toenemende welvaart. De natuurwetten leren ons dat dat onmogelijk is, geen enkel proces groeit altijd door...

De mensheid heeft nooit genoeg, maar komt in 2020 door Corona tot stilstand. Zal er blijvend inzicht ontstaan in wat er echt tot doet, wat we echt belangrijk vinden en dat het oude "altijd maar meer" echt niet meer kan?

Als jij jouw droom over de wereld met de ander kunt delen en groter en sterker kunt maken, dan gaat er iets stromen...Het is aan ons, we houden moed.

Terwijl ik dit boek aan het lezen was betrapte ik mezelf er op dat ik regelmatig op internet zat te zoeken naar genoemde optredens. Het boek ging daardoor steeds meer leven. Voor mij waren de laatste bladzijden met linkjes en studietips, daardoor een feest van herkenning en een fijne aanvulling.

Ik ben in ieder geval van plan te kijken wat ik met mijn nieuwe/verbeterde mindset in mijn eigen microwereld in gang kan zetten. Mijn eerste stap is zoveel mogelijk mensen aan te zetten tot het lezen van dit boek.

Recensie: Op de vlakte der slangen - Paul Theroux

Op de vlakte der slangen - Paul Theroux

ISBN 978 90 45 03 55 12

uitgeverij Atlas Contact

Een paar weken geleden nam ik een impulsieve beslissing, ik gaf me op om Paul Theroux' Op de vlakte der slangen te recenseren. Ik heb niet de verwachting dat ik Mexico ooit met eigen ogen zal aanschouwen en doordat ik nu tijdens de coronacrisis sowieso niet op stap kan, leek het mij een mooie gelegenheid om met Paul Theroux kennis te maken.

Kort daarna viel er een dikke verrassing door de brievenbus, ik mocht mijn tanden in een roadtrip door Mexico zetten. Mijn eigen kennis over Mexico is niet heel uitgebreid dus ik zou er beslist wat wijzer worden was mijn verwachting. Wat verwachtte ik verder? Ik denk vooral een verhalend reisverslag of een reisavontuur (zowel fictieve als non-fictieve mogelijkheden), observaties en achtergrondinformatie aangevuld met topografische kaarten en foto's.

Mijn verwachtingen kwamen niet allemaal uit. Er stonden wel foto's in het boek, maar geen kaarten, dus meer dan eens moest ik zelf even het internet op om goed te kijken over welk gebied het ging en hoe de plaatsen zich ten opzichte van elkaar verhielden. Ik ben zeker meer te weten gekomen over Mexico, zij het op een heel ander vlak dan ik verwacht had. De gruwelijke criminaliteit van de drugskartels spat in het begin van het boek ongeveer van de bladzijden af en daar had ik flink wat moeite mee. Alle horror die ik tegenkwam zouden mij normaal gesproken het boek opzij doen schuiven. Nu echter met een recensie-stok achter de deur heb ik gelukkig verder gelezen en kwam ik ook de vele andere kanten van Mexico tegen: de armoede, de rituelen, de corruptie, de cultuur, de immigraties enz...

In die startperiode las ik ook een interview met Paul Theroux. Hierin gaat het o.a. over mensen die een gratis boek recenseren door het in één weekend door te nemen en er dan een mening over klaar te hebben. Hij zelf zou dat nooit zo doen en zou zelfs meerdere boeken van dezelfde schrijver lezen om een goed oordeel te kunnen vormen. Nu ben ik niet zo iemand die in vier weken tijd meerdere boeken van Theroux zou kunnen lezen. Dit ene boek was al een aardige dobber om binnen de termijn gelezen te krijgen. Ik kreeg namelijk zoveel informatie te verwerken, dat ik het boek slechts met kleine beetjes tegelijk tot me kon nemen. Een gratis boek voor één weekend was het zeker niet. Het werd dus de gulden middenweg: vier weken de tijd nemen voor dit ene boek, maar het dan wel goed op me in laten werken. Het was zeker geen boek ter ontspanning.

Het liefst had ik nog meer tijd gehad, dan had ik rustiger gelezen en nog meer dingen opgezocht, eigenlijk zoals Theroux zelf ook leest: hij is nieuwsgierig, onderzoekt dingen die hij hoort en ziet, vraagt verder en leest erover.

Het werd geen verhaal of avontuur zoals ik normaal gesproken lees, het was een optelsom van observaties, ontmoetingen en dingen die op zijn pad kwamen. Theroux is een goede observator, hij is communicatief ingesteld en daarnaast ook nog eens heel belezen. Hij is intelligent, ziet veel verbanden en heeft kennis van zaken. Dit alles ventileert hij graag en veel. Met deze opsommingen had ik ondanks de verhalende vorm wel wat moeite, de stukken waarin hij over ontmoetingen schreef vond ik persoonlijk prettiger.

In het boek komen veel Spaanse woorden of woorden uit andere in Mexico gesproken talen voor. Niet altijd worden ze vertaald. Je moet wel een beetje gevoel voor taal hebben om vlot door te kunnen lezen. Hetzelfde geldt ook voor alle tongbrekende namen, probeer ze vooral niet uit te spreken maar vang ze in een woordbeeld.

Mexico is een complex land, waar velen hem voor waarschuwen ("Ga daar niet heen!"), toch maakt Theroux er een maandenlange roadtrip doorheen. Hij verkent eerst het grensgebied tussen de Verenigde Staten en Mexico om vervolgens naar Mexico-Stad en verder naar het zuiden af te zakken. Dit grove plan (zonder reserveringen) krijgt inhoud doordat hij zich vooral laat leiden door wat hij tegenkomt. Of eigenlijk moet ik schrijven wie hij tegenkomt. Hij geniet van ontmoetingen en er zijn zelfs momenten dat hij geen reiziger is maar als een pensionado flaneert en opgaat in het leven van alle dag.

Ergens tijdens zo'n ontmoeting wordt hem de vraag gesteld wat hij het leukst of het minst leuke aan zijn werk vindt. Hij geeft hier eerst een voor iedereen, die weleens schrijft, duidelijke uitleg om uiteindelijk tot de slotsom te komen dat het om de daad van het scheppen gaat. En dat is wat hij doet, hij verzamelt op zijn reis veel informatie, hij is dol op verhalen, maakt aantekeningen, herleest, herschrijft, polijst... en daar is voor wie het wil lezen: het boek over Mexico zoals hij het gezien en ervaren heeft.

Mexico is het land waar de dood bij het leven hoort, daar zijn wijze lessen uit te leren. Theroux, toch al van gevorderde leeftijd, voelt zich tijdens deze reis steeds vitaler worden. De alom tegenwoordige dood doordringt je van de gedachte: "Ik ben er nog!" Het bewustzijn van de dood intensiveert zijn leven. Santa Muerte is de aanbeden dood zelf, geen heilige die ooit geleefd heeft.

Naast de dood is een belangrijk thema in dit boek: migratie. Veel mensen ondernemen vanuit Mexico de veelal gevaarlijke grensovertocht naar de VS over de vlakte der slangen. Waarom doen ze dit, hoe verliep de reis en waarom komen velen van hen weer terug? Theroux zoekt naar hun verhalen met een nieuwsgierigheid, die onontbeerlijk en naar eigen zeggen niet altijd sympathiek is. En dan blijkt dat het bij reizen niet om landschappen gaat maar om de mensen, het gewone volk op weg naar de toekomst.

Ook was de trip een zoektocht naar verhalen over het oeroude Mexico dat in de periferie van het moderne Mexico altijd aanwezig is. Hij noemt hier een mooi citaat: "Het verleden van een land leeft voort in zijn misdeelden." Daar waar de grootste armoede heerst vindt hij de mooiste oude gebruiken en verhalen.

Mexico het land met meerdere gezichten. Overdag de prachtige rituelen, de inheemse bevolking en bij nacht de onderstroom van criminaliteit. Het is een toevluchtsoord voor rijke Amerikanen (gringo's in expatsteden), er is dus welvaart naast armoede. En dan zijn er ook nog de corrupte politici en en de drugskartels die onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Evenals de corrupte politie en diverse smokkelwaar (smokkel die duidelijk zijn voedingsbodem vindt in Amerikaanse vraag). Kortom een complex land, dat ook nog eens te maken heeft met demonisering en stereotypering van buitenaf.

Eén van de meest leerzame stukken in het boek is zeker de ontstaansgeschiedenis van de Zapatisten. Intellectuelen die de tijd nemen zich te organiseren en een plan te maken ten aanzien van hun eis: democratie, vrijheid en gerechtigheid.

De volgende citaten (of delen ervan) vormen voor mij de kern van dit boek:

blz. 157 "Ze rekenen erop dat de mensen het uiteindelijk wel zullen vergeten. Maar in een arm land weten de mensen het kleine beetje dat ze hebben naar waarde te schatten: hun waardigheid, hun leven, hun kinderen bovenal - en hun geheugen. Hun geheugen is sterk en kent geen genade."

blz. 298 "Ik heb wat gereisd, rondgereden. Ik ben vanaf de grens gekomen en ben hier en daar wat langer gebleven om mensen te ontmoeten. Ik ben ook een paar weken in Mexico-Stad geweest. Ik probeer Mexico te doorgronden... Ik heb Mexicaanse vrienden. Ik ben blij!"

blz. 448 "Ik was mijn reis naar Mexico begonnen in een neerslachtige stemming, vervuld van zelfmedelijden...over het hoofd gezien, afgewezen - ik kon me makkelijk identificeren met migranten en Mexicanen, die dat gevoel geminacht te worden maar al te goed kenden."

(Voor Theroux is de reis heilzaam gebleken.)

blz. 457 "Ik was een ander mens geworden...had op mijn weg door de vlakte der slangen vrienden gemaakt, en dat had me opgebeurd."

blz. 460 "Ja, ik had geluk gehad - ongelooflijk veel geluk gehad. Geluk met de mensen die ik had ontmoet, geluk met de vrienden die ik had gemaakt, geluk zelfs als het even tegenzat, want ik was altijd ongedeerd gebleven en kon het telkens navertellen. En dat al meer dan vijftig jaar, immer de gelukkige reiziger."

Tot slot.

Theroux is aanwezig bij een bijeenkomst van de Zapatisten. Het kostte hem zoveel moeite om zich te concentreren dat hij geen aantekeningen kon maken. Dit gevoel van "teveel informatie" overviel mij tijdens het lezen van dit boek ook regelmatig. Verschil met een boek is dat je zelf voor de dosering kunt zorgen.

De beschrijvingen over Mexicaanse rituelen en gebruiken vind ik prachtig, in de opgetekende verhalen herken je de ware verteller, maar de hoeveelheid moord en geweld ontnemen mij de moed ooit naar Mexico te gaan als dat zou kunnen. Jammer vind ik de opsommingen en het ventileren van heel veel kennis, ze halen de vaart uit het boek. Ondanks dat heb ik toch het gevoel een beetje in Mexico te zijn geweest.

Recensie: De zon is ook een ster - Nicola Yoon

De zon is ook een ster - Nicola Yoon
ISBN 9789045120607
Uitgeverij Querido

Is het toeval of het lot dat Daniel en Natasha samenbrengt op deze allesbepalende dag? Heeft het zin om in dromen te geloven als je weet dat die nooit uit kunnen komen? Deze prachtige zin is te lezen op de achterkant van het boek.

Op diezelfde achterkant werd bij mij de verwachting gewekt dat dit boek zou gaan over het gegeven hoe kleine en grote dingen, toevallige en geplande ontmoetingen de rest van je leven kunnen beïnvloeden en zelfs kunnen bepalen. Vooral het feit dat ik dit ben gaan lezen ten tijde van de Coronacrisis, een periode die volgens mij veel impact op mensen zal gaan hebben, maakte waarschijnlijk dat ik meer diepgang had verwacht.

Dit neemt niet weg dat ik deze young-adult roman met plezier gelezen heb. Er is inderdaad een toevallige ontmoeting tussen de twee belangrijkste personen Natasha en Daniel. En deze ontmoeting zal invloed hebben op de rest van hun leven, maar over de rest van hun leven kom je niet zo heel veel te weten omdat het boek gaat over de dag dat ze elkaar ontmoeten. In die dag doorlopen Natasha en Daniel echter wel zo'n beetje alle aspecten van een langdurige relatie.( "Ons verhaal is te kort samengevat. We proberen een heel leven in één dag te persen." ) Ze worden verliefd, doen leuke dingen samen, maken ruzie, ontmoeten elkaars familie, praten over een toekomst samen, nemen afscheid... Dit alles wordt opgehangen aan een leuke kapstok namelijk een wetenschappelijk experiment. Daniel heeft een artikel gelezen waarin twee onbekenden zesendertig vragen aan elkaar stellen en uiteindelijk verliefd worden. Natasha gelooft niet in liefde. Wie krijgt gelijk?

Ook de manier waarop het verhaal verteld wordt is zeker de moeite waard: Afwisselend wordt er geschreven vanuit het perspectief van Daniel en dan weer door Natasha. Tussendoor zijn er nog diverse uitstapjes naar wat andere gezichtspunten (bijfiguren) en extra uitleg.Gelukkig maar want deze stukken redden voor mij het boek omdat het anders wel erg kabbelend was geweest met veel herhaling van zetten, nu boden ze het verhaal de de verdieping die het nodig had.

En dat kleine dingen wel degelijk iets groots teweeg kunnen brengen, blijkt wel uit het simpele bedankje dat Natasha voor iemand doorgeeft. Als dit bedankje op het juiste moment bij de juiste persoon terecht komt, dan... kan het leven een heel andere wending nemen. Maar om erachter te komen hoe dat precies zit, daarvoor zul je zelf het hele verhaal moeten lezen.

Recensie: Het glazen hotel – Emily St. John Mandel

Het glazen hotel – Emily St. John Mandel

ISBN 978 90 254 5392 3

uitgeverij Atlas Contact

‘Het glazen hotel’ werd in de aankondiging een indrukwekkende pageturner genoemd. Het heeft deze verwachting meer dan waar gemaakt omdat er een goede spanningsopbouw in zat en er meerdere verhaallijnen in elkaar verweven werden.

Het boek is opgebouwd uit 3 delen die elk weer uit meerdere hoofdstukken bestaan. De tijd bestrijkt vooral de periode tussen 1994-2018, met een uitstapje naar het verleden (1958) en naar de toekomst (2029).
Er maken behoorlijk wat personages hun opwachting met 3 duidelijke hoofdrollen en heel veel belangrijke bijfiguren.

In de samenvatting wordt het volgende weggegeven:
“Er wordt een doodsbedreiging gegrift in de glazen muur van een vijfsterrenhotel op een eiland voor de kust van British Columbia. In Amerika stort een gigantisch ponzifraudesysteem in, met verstrekkende gevolgen voor ontelbare mensen. Jaren later verdwijnt een vrouw op mysterieuze wijze van het dek van een vrachtschip. Terwijl deze ogenschijnlijk verschillende gebeurtenissen ingenieus met elkaar verweven worden, beweegt ‘Het glazen hotel’ zich moeiteloos tussen het schip, de wolkenkrabbers van Manhattan en de wildernis van Vancouver Island. Tegelijkertijd schetst Emily St. John Mandel een adembenemend beeld van hebzucht en schuld, liefde en wanen.”

Wat dit boek zo mooi en spannend maakt is het feit dat je voortdurend de puzzel in je achterhoofd hebt, wat de drie bovengenoemde gebeurtenissen met elkaar te maken hebben. Pak daarbij het eerste geheimzinnige hoofdstuk en je bekijkt hierna iedere figuur die opdraaft met een blik van “Wie ben jij en waar hoor jij thuis in dit verhaal?”
In hoofdstuk 2 staat heel concreet de vraag: “Waarom ben je wie je bent?” Het draait vooral om hoe worden mensen wie ze zijn, waarom maken ze bepaalde keuzes, door wie of wat worden ze beïnvloedt en hoe zou hun leven gelopen zijn als er net iets anders hun pad had gekruist.

Deel 1 is het deel van de graffiti-tekst op de glazen muur van het hotel. Het is ook het romantische deel waarin je kennismaakt met de belangrijkste personen en wat de gebeurtenis met hen doet. Maar het is ook het deel waarin alternatieve werkelijkheden beschreven worden, met een in dit Corona tijdperk een bijna beangstigende vooruitziende blik: wat als de varkensgriep in Georgië niet snel de kop was ingedrukt, maar in rap tempo was geëscaleerd tot een wereldwijde pandemie die de beschaving deed instorten?


Deel 2 draait om het ingestorte ponzifraudesysteem, de gevolgen en de ontstaansgeschiedenis. Het is eigenlijk het criminele deel van het boek zonder dat het echt een crimi wordt, en ook hier gaat het waarom achter bepaalde keuzes. Hebzucht? Liefde? De verstrekkende gevolgen zijn een ramp voor veel mensen.


Deel 3 is het mysterieuze deel met als gegeven de verdwijning van een vrouw. Hier gaat het om de verstilling van het leven na de ramp. De gevolgen worden voor iedereen duidelijk en ieder bewandelt zijn eigen weg, waarbij de één stabiliteit vindt in de dingen die nog wel goed zijn en de ander zichzelf verliest.

Een prachtig boek met heel veel wijze lessen!

Recensie: Je bent jong en je rouwt wat - Lisanne van Sadelhoff

Je bent jong en je rouwt wat – Lisanne van Sadelhoff

ISBN 9789493168343

Das Mag Uitgeverij B.V.

Dit boek gaat over het tot stilstand komen van jouw eigen wereld als je door verlies en verdriet overvallen wordt, terwijl de rest van de wereld gewoon doorgaat. Zo ontstaan er twee parallelle universums waarin je mensen kunt vinden en kunt kwijtraken.

Het boek bestaat uit korte, column-achtige hoofdstukken, kleine processen over rouwverwerking. Het boek is zeker geen handleiding, de schrijfster heeft de wijsheid niet in pacht, het is haar zoektocht om de draad weer op te pakken.

Elk hoofdstuk geeft plek aan een herinnering, anekdote, verdriet, positiviteit...het werkt relativerend. De titels van de hoofdstukken zijn een soort tegeltjeswijsheden voor op rouwkaarten.

Het is ook een beetje een hyperactief boek vol wijze lessen, ik noem de dingen die voor mij belangrijk waren:

-Rouw is een gevecht tegen de tijd. Als je weet dat iemand gaat overlijden is er zelfs sprake van voorrouw (een niet bestaand woord, maar wel degelijk onderdeel van het proces). Je zoekt naar controle. Hoe lang gaat dit duren? Wanneer mag ik weer door met leven? Kan ik even pauzeren? En je krijgt haast omdat je nog zoveel wilt doen en wilt weten.

Er zijn kleine momenten van geluk binnen het grote ongeluk, opeens leer je ze zien en weet je hoe waardevol ze zijn. Daarnaast is er verzet omdat je dit helemaal niet wil en omdat je ook zeker weet dat je het niet kan.

Het gevoel van oneerlijkheid overheerst, je kunt er zelf niets aan doen maar ook de mensen die er voor geleerd hebben staan met lege handen.

-En ook degene om wie het draait moet alles uit handen geven, er is geen toekomst meer. Het leven al kwijt zijn voordat je dood bent. De wereld wordt dan heel klein.

Wachten op de dood, wachten op niets. Je weet dat er iets komt wat heel naar zal zijn, je ziet dat iemand steeds meer van zichzelf kwijtraakt, je wilt schreeuwen om het los te laten... Er komt hulp in de vorm van een pré-uitvaartbegeleider zodat de dood verwelkomt kan worden.
-En dan komt de dood zelf, de dood die het leven voor de achtergeblevenen weer dichterbij brengt. Er komt weer actie. Ziekte het huis uit. Liefde blijft over.
Je denkt dat je er bent, maar dat is niet zo, rouw is een grillig wezen en er volgt een tijd dat je hoopt alles beter gaat worden... Het gemis wordt niet minder, is hooguit te relativeren. Een dag heeft 24 uur, hij gaat voorbij.
-Rouw is in staat om je op de meest onverwachte momenten op te slokken. Je realiseert je dat je overledene zelf het hardste nodig hebt om je verlies te kunnen dragen. Dan hoor je die innerlijke stem en krijg je die gerichte trap onder je kont, die maakt dat je weer dóórleeft in plaats van dat je je verdriet blijft doorléven.
-Het belangrijkste is dat je eerbied voor je verdriet leert hebben en dat je kwetsbaar mag zijn. Dat kwetsbaarheid je kracht is. Je leert weer genieten van de goede dingen om je heen: het leven, je gezondheid, de mensen om je heen. Verdriet gaat niet weg, het raakt op de achtergrond omdat je door gaat met leven en er in je hart en in je hoofd nieuwe herinneringen en ervaringen bij komen.
-Ellende maakt liefheid bij anderen los, dat blijkt vooral uit een prachtig dankwoord waarin woorden als oprapers, toesprekers, knuffelaars, ja-knikkers, nee-schudders, opvrolijkerds, meehuilers en nog veel meer...kernachtig aangeven wat in tijden van rouw het allerbelangrijkst is.

Dank Liesanne, voor een prachtige procesbeschrijving, het heeft mij ook weer wat dichter bij mezelf gebracht. Maar dat is uiteraard heel persoonlijk.

Recensie: Strovuur - Gerwin van der Werf

Strovuur – Gerwin van der Werf

ISBN 978 90 254 5884 3

uitgeverij Atlas Contact

“Ik ben Fay, zeventien jaar, ik heb een tattoo op mijn schouder en een gaatje in mijn hart. Verder ben ik normaal, je ziet niks aan me, ik ben goed in niet opvallen.” Dit staat ergens op de eerste bladzijde van Strovuur. 
Als je zeventien jaar bent hoor je eigenlijk nog jong en onbevangen van het leven te mogen genieten, het leven hoort jou zonder volwassen zorgen te overkomen. Dat dat voor Fay niet opgaat kun je teruglezen in dat ene zinnetje “ik ben goed in niet opvallen”. Strovuur is haar verhaal.     

Strovuur betekent explosieve reactie, iets wat je niet direct associeert met iemand die in de luwte wil blijven. En toch past de titel wel bij het verhaal van Fay, al was het maar vanwege het impulsieve, korte termijn karakter van haar neef en metgezel Elvin met wie ze in een verroeste Mitsubishi Sapporo redelijk halsoverkop naar Parijs vertrekt. Ook het feit dat de trip kort is (slechts 6 dagen) en bol staat van absurde gebeurtenissen en ontmoetingen (hevig) kun je zien als een verklaring van de titel.

De verschillen tussen Fay en haar neef zijn groot, toch zijn ze heel close met elkaar. Fay denkt dat dit komt omdat hij haar aardig vindt, het is namelijk heel bijzonder dat iemand haar aardig vindt. Later voegt ze er aan toe dat zij Elvin niet wil veranderen, dat ze hem neemt zoals hij is en dat ze in tegenstelling tot anderen gewoon veel geduld met hem heeft. 

Hij is lager geschoold, handelt impulsief, heeft een kort lontje maar kan ook goed relativeren als hem dat uitkomt: eerst maar even een dutje doen als je een lekke band krijgt. Zij is een gymnasiummeisje, afwachtend, filosofisch ingesteld. Wat hebben ze bij zich op de trip? Hij eigenlijk niets behalve zijn portemonnee en sigaretten terwijl zij een tas met kleding en een altviool met zich meesjouwt. En een zwaar geheim. 

Strovuur is een roadnovel waarin beschreven wordt hoe je aan de harde werkelijkheid kunt ontsnappen. Fay heeft zo haar strategie, ze vertelt haar verhaal, nee ze leeft haar verhaal. Het begint ergens op het Vlaamse platteland, de Sapporo heeft zijn beste tijd gehad en al snel komen ze in de problemen, vaak inherent aan de auto. Parijs is niet te vinden, er lijken alleen maar volgende dorpen te bestaan. Wat ze wel vinden is een klooster. Fay herkent dit van de vakanties van vroeger, het herinnert haar aan haar vader. Opeens is ze geen afwachtende toeschouwer meer, maar creëert ze haar eigen scène door een eeuwenoud muziekboek te stelen. Het muziekboek brengt haar dichter bij haar vader, het geeft Strovuur een mystieke ondertoon.

Er is een parallel tussen Fay en haar vader te vinden. Ergens in de loop van het boek lezen we dat hij verhalen vertelt, verhalen vol inconsequenties. Fay betrapt hem er op maar hij zegt dat ze het verhaal niet moet verpesten, alles in dienst van het verhaal. Fay heeft de kunst goed afgekeken. Ze verstaat zelfs de kunst om verhalen in een verhaal te vertellen.

Tussen alle absurde ontmoetingen en avonturen door zijn er de gesprekken tussen Elvin en Fay, die een kijkje naar binnen geven. We leren ze beter kennen, we lezen iets over hun relatie en hoe zich die ontwikkelt, er komt meer duidelijkheid over hun familiegeschiedenis en wat het boek zo interessant maakt we krijgen een beeld over hoe ze zich voelen en wat hun gedachtekronkels zijn. Er wordt ook geëxperimenteerd en ook dat voegt weer iets toe aan het verhaal van Fay. Er is zelfs een moment van totale gebeurtenisloosheid waarbij Fay zich afvraagt of dat woord wel bestaat, gelijk geeft ze aan dat het zou moeten bestaan. En dat vind ik een logische constatering want in alle hectiek biedt een moment zonder gebeurtenissen je rust en ruimte om je gedachten te ordenen, dus geef dat moment dan ook maar een naam het is er waardevol genoeg voor.

Fay leert veel tijdens haar trip, zo is er het moment dat ze zich realiseert dat ze op het toppunt van ellende gelukkig kan zijn zolang ze maar niet aan vroeger of later denkt. Gewoon mee liften met het heden, door heel zen zelf stil te staan en de tijd zijn werk te laten doen. Het boek staat vol met dit soort wijze lessen en het eind is zo verrassend relativerend dat ik niet anders kan zeggen dan: “Lees het en leef daarna je eigen verhaal, want dat is een goede strategie om aan de harde werkelijkheid te ontsnappen.”