zondag 6 december 2015

recensie: Zoektocht naar het paradijs - Arita Baaijens

Zoektocht naar het paradijs – Arita Baaijens  
ISBN 978 90 450 2977 1

uitgeverij Atlas Contact



Een persoonlijke crisis als aanleiding om een expeditie naar het Altajgebergte in Siberië te beginnen. Dat was samen met de titel Zoektocht naar het paradijs voor mij de trigger om me op te geven als recensent voor dit boek. Nooit eerder las ik een reisverslag in boekvorm en van Arita Baaijens had ik nog nooit gehoord. Spannend dus omdat ik totaal niet wist wat ik kon verwachten. 
Zou mijn hoop op mooie en goed te visualiseren landschapsbeschrijvingen uitkomen? En wat te denken van de vele ontmoetingen, zouden die de zoektocht van de schrijfster voldoende voeding geven?

21 november viel er een dik en veel belovend manuscript door de brievenbus. Ik had er zin in, maar zou ik aan drie weken genoeg hebben... Al snel bleek dat ik me daar geen zorgen over hoefde te maken, gewoon omdat de fijne schrijfstijl je in no-time door de vier landen van de expeditie loodst. Het is vooral genieten van landschapsbeschrijvingen waar je zen van wordt, leren van geschiedkundige stukjes of opeens weer een uiteenzetting over bijzondere planten, verbazen over tradities en culturen, zwijmelen in nostalgische taferelen en zeker niet het minste, meeleven met ontberingen en ergernissen.

De proloog van het boek is een soort opmaat die je rustig moet lezen en desnoods herlezen omdat hier veel essentiële informatie in staat. Wat ging er vooraf aan de reis, waarom en hoe werden bepaalde keuzes gemaakt?
En dan begint het echte vertellen, op dag 3 lijkt de bloemenweide in Kazachstan al het paradijs op aarde.

Om een indruk te geven van de vertelstijl en de opgedane inzichten, een citaat uit het boek. In dit stukje tref je ook een naam aan, één van de vele die je in dit boek tegenkomt en die tezamen een indrukwekkende literatuurlijst vormen. Nergens zijn dit soort aanvullingen belerend of storend voor het verhaal dat Arita vertelt, het zijn juist verrijkingen die tot meer inzicht leiden.
 "De dag begint veelbelovend. Ontwaken in een kraakheldere, vrieskoude wereld. Rijp op gras. Een ochtendplas doen met uitzicht op besneeuwde bergen en een berengezin op de heuvel tegenover het kamp. Vannacht zwierf moederbeer met haar twee pups rond het kamp, bewijzen de paniekrondjes van vastgebonden paarden. De drie struinen nu doodgemoedereerd de helling af, op zoek naar bessen. Uit de achteloosheid van hun gebanjer door de bergtoendra kun je opmaken dat de berin ons niet met wapens en dodelijk geweld associeert. Het vertrouwen van een dier is een gebaar van genade, zou Barry Lopez zeggen."

De expeditie doorkruist vier landen, na Kazachstan volgen China, Mongolië en Rusland. Zodra zij in een ander land komt, staan er kaarten van de tocht in het boek. Helaas zijn de kopieën die ik heb niet zo duidelijk, maar in de originele versie zullen ze ongetwijfeld een geweldige toevoeging zijn. 
Ook een mooi extraatje is het feit dat er per dag een soort overzichtje gegeven wordt, waarin dingen staan zoals de plaats op aarde, de hoogte waar ze zich bevinden, het weer, de omgeving, kleuren die een waardevolle emotie of gebeurtenis weergeven en onder het kopje "divers" een kleine samenvatting van bijzonderheden.

Ik schreef al dat je na de proloog bij de echte verhalen terecht komt. Een schitterend, bijna dagelijks, reisverslag waarin niet alleen plaats is voor de alom aanwezige tastbare werkelijkheid maar ook heel veel aandacht voor het mystieke, dat wat niet te bewijzen is. 
Het mythische komt in Rusland pas goed op stoom. De beschrijvingen over hoe de reis verloopt, de gevaren die getrotseerd worden, de schoonheid en de ruwheid van de omgeving worden intenser alsof de schrijfster nu pas echt gaat genieten van wat ze meemaakt. De fantastische tolk speelt hierin een belangrijke rol, maar het is vooral het imponerende landschap waar je een zekere kracht aan wilt toeschrijven.

De innerlijke reis brengt de schrijfster (en mij als lezer) tot meerdere inzichten.
Hieronder een kleine greep, maar dan wel zoals ik ze geïnterpreteerd heb:
- Elk land, volk heeft zijn eigen rites en gebruiken. Wil je die begrijpen dan vraagt dat een open en ontvankelijke geest. Deze rituelen bieden rust.
- Het belang dingen onbevangen tegemoet te treden, je niet te ergeren. Gebruik je energie goed en verspil het niet aan geknok en boosheid. Het is zoals het is.
- Je realiseren dat je alleen in je eigen universum belangrijk bent.
- Vergeleken bij restanten uit de ijstijd is een mensenleven slechts een oprisping in de tijd, een bevrijdend perspectief.
- Onthechting als bevrijding, even vergeten wie je bent. Je over kunnen geven.
- Het materiële belemmert het onbevangen genieten. Evenals een beklemmende controle.
- Het numineuze, het extatische moment, het gevoel te dromen terwijl je wakker bent. Het ervaren van het bestaansmysterie.
- De menselijke behoefte aan iets irrationeels wat emoties losmaakt. Zonder dit zou de wereld een stuk killer zijn. Iets heiligs kun je niet zien, dat voel je van binnen.
- Op je zintuigen vertrouwen en genieten van wat de natuur je biedt.


Wijze lessen waar ik enorm van geniet, die ik vast wil houden...helaas raak je ze vaak in de dagelijkse hectiek weer kwijt en dan is het fijn om door dit soort boeken weer even op het juiste spoor gezet te worden.


Vindt Arita het paradijs? De zoektocht naar Shambala is een weg naar binnen. De natuur van de Altaj bleek daarbij een goede hulp. Niet met de rede maar met het hart zouden de deuren van het paradijs te openen zijn. 

Wat is waarheid en wat is werkelijkheid? Waarheid laat zich in formules vatten. De werkelijkheid is met lang onderzoek te doorgronden, maar het wezen der dingen is een ervaring ongrijpbaar voor het verstand, maar daarom niet minder echt.
Een mooie illustratie over wat waarheid of werkelijkheid is: een botanische en een altaj beschrijving van dezelfde plant. Het eerste zakelijk, het tweede gevoelsmatig maar allebei kloppend.

Als je dit boek leest zul je antwoorden vinden, je eigen antwoorden, iedere lezer zal er uit halen wat voor hem belangrijk is. Ik eindig met een citaat uit het boek, een boek dat voor mij vooral een prachtige belevenis was.

 "De kunst is te leven op de rand van het mysterie, waar vragen niet op antwoorden wachten maar richting geven aan de zoektocht die nooit ten einde komt."



Nog wat extra informatie over de schrijfster en haar expeditie:

http://expeditiontoparadise.net/

http://www.aritabaaijens.nl/index.php?subnav=2&pagina_id=4&cat_id=3&subcat_id=3


https://youtu.be/o5f9fPWF98s

https://www.youtube.com/watch?v=_79KRN74GBg

maandag 12 oktober 2015

Recensie "Winter in Gloster Huis"

Winter in Gloster Huis - Vonne van der Meer
ISBN 978-90-254-4622-2
uitgeverij Atlas Contact


Winter in Gloster Huis maakt je vanaf de eerste zin nieuwsgierig. Het verhaalt over ouder worden en de zelf gekozen dood. Of wil men toch liever niet dood? Gloster Huis is een tussenstop in niemandsland, wie hier binnentreedt, kan alles verwachten.

Ik gebruik met opzet het woord verhaalt want dat is namelijk precies wat er in dit boek gebeurt. Onder de grote paraplu van wat twee broers met de onverwacht grote erfenis van hun vader gaan doen, ontdek je een schat aan verhalen. Onder andere het verhaal over de oude man Gloster uit King Lear.

Je leert de broers kennen, de verschillen die er tussen hen zijn, de keuzes die ze maken. Hoe ze praten over een voltooid leven en welke dingen het leven nog steeds de moeite waard maken. De dorheid, de leegte van het leven tegenover de windvlaag die opeens voorbij kan komen waardoor je je weer herinnert waarvan je zo kunt genieten.

In het Nederland van 2024 is net de Klaar met leven-wet aangenomen. Daar wil de oudste broer Richard op inspelen met het opzetten van een Vaarwel-hotel, een plek om waardig en in een prettige omgeving te sterven. Gratis en laagdrempelig. Arthur, de andere broer, wil aanvankelijk niet in dit sterfhuis werken, maar komt dankzij het al eerder genoemde verhaal over Gloster tot andere inzichten. En zo komt er als het ware in de schaduw van het Vaarwel-hotel, het Gloster Huis voor aarzelende zielen.

De Klaar met leven-wet was hetgeen wat mij fascineerde toen ik me opgaf om dit boek te willen recenseren. Wanneer is iemand klaar met het leven? Vonne van der Meer pakt dit zware onderwerp prachtig aan, door de strijd die de broers met elkaar en met zichzelf voeren uit te laten monden in een heel praktisch concept. 
Door de verhalen in het verhaal zie je dat geluk zit in kleine dingen en zo wordt het boek nergens zwaarmoedig. Sterker nog ik vind het een heel optimistisch boek: geluk kun je zelf vinden in korte termijn doelen en kleine plannetjes.

Ik vond het een groot voorrecht dit boek te mogen recenseren, heb van de eerste tot de laatste letter genoten. Met schaamte geef ik toe dat ik nog nooit eerder iets van Vonne van der Meer had gelezen, maar wees gerust, ze heeft er in mij een fan bijgekregen. Voor al haar trouwe lezers zal dit boek een feest van herkenning zijn omdat mij uit de voetnoten duidelijk werd dat zij enkele personages uit eerdere boeken laat opdraven. Geweldig als je dat kunt zonder dat mensen zoals ik (die haar werk niet kennen) zich daardoor gehinderd voelen. Nee sterker nog, het moedigt mij juist aan het andere werk te gaan lezen.

Dank je wel Vonne van der Meer voor een prachtig boek.



vrijdag 7 augustus 2015

Recensie "De ongelooflijke zoektocht van Millie Bird"

De ongelooflijke zoektocht van Millie Bird - Brooke Davis
ISBN 978-90-263-2951-7
uitgeverij Ambo Anthos



Een kind in verwarring, dat is Millie Bird. Ze wil weten wat dode dingen zijn, ze houdt een lijstje met dode dingen bij, haar vader is ook een dood ding. En nu is ook haar moeder verdwenen."Ik ben zo terug", waren de woorden waarmee ze Millie achterliet in het warenhuis onder het reuzen damesondergoed.
Eerst zijn er de wachtdagen. Met "Hier mam",  laat ze haar moeder weten waar ze is. Zo communiceert ze ook als ze eenmaal begint om haar te zoeken, het is net klein duimpje maar dan één die een spoor van briefjes achterlaat. Tijdens de zoektocht treed je in de kaplaarzensporen van dit wijsneuzerige en avontuurlijke, maar ook verdrietige meisje en je moet moeite doen om haar snelle fantasie bij te houden. Tijdens haar bizarre tocht ontmoet ze veel aardige en hulpvaardige mensen, waarvan Karl en Agatha de belangrijkste zijn. Zij begeleiden haar op de doldwaze roadtrip en delen van het boek zijn dan ook vanuit hun beider perspectief geschreven.
Hoe ze al die mensen ontmoet en wat voor invloed ze op hen heeft, daarvoor moet je echt het boek lezen, maar één ding is erg mooi om tussen de regels door te zien, namelijk het feit dat Millie de vaardigheid bezit om mensen te veranderen. Of misschien moet ik zeggen dat Millie er voor zorgt dat mensen zichzelf weten te hervinden.
De dood wandelt door het boek zonder zwaar te worden, je snuffelt als het ware aan het verdriet van de drie hoofdpersonen. En je merkt dat de roadtrip ogenschijnlijk naar niets leidt terwijl er toch heel veel gevonden wordt.

"De ongelooflijke zoektocht van Millie Bird" vond ik een vermakelijk, vlot geschreven boek vol humor en onverwachte wendingen. Een aanrader om tijdens je vakantie of in een lui weekend te lezen. Het is geen zware literatuur waar je eens goed voor moet gaan zitten, maar onder de oppervlakte van het goed vertelde en verrassend gestileerde verhaal zitten zeker dingen die nog lang in je gedachten kunnen blijven sluimeren.

De hiernaast geplaatste afbeelding, is de omslag van de zweedse vertaling. Ik vond dat wel een goede sfeerimpressie van het boek. Evenals het filmpje, gemaakt door vrienden van de schrijfster om haar debuutroman te promoten.
https://www.youtube.com/watch promotiefilmpje


Brooke Davis is universitair docent en boekverkoper in Perth (Australië). In een interview met Australian Women Writers vertelt ze dat het schrijven van haar debuutroman een reactie was op het plotselinge overlijden van haar moeder. Dat ze tijdens het schrijven erachter kwam, dat verdriet iets is waar ze mee moet leren leven (en wij allemaal als we er mee te maken krijgen), is iets wat in het boek op een mooie, kinderlijk eenvoudige manier tot uiting wordt gebracht.