zondag 6 december 2015

recensie: Zoektocht naar het paradijs - Arita Baaijens

Zoektocht naar het paradijs – Arita Baaijens  
ISBN 978 90 450 2977 1

uitgeverij Atlas Contact



Een persoonlijke crisis als aanleiding om een expeditie naar het Altajgebergte in Siberië te beginnen. Dat was samen met de titel Zoektocht naar het paradijs voor mij de trigger om me op te geven als recensent voor dit boek. Nooit eerder las ik een reisverslag in boekvorm en van Arita Baaijens had ik nog nooit gehoord. Spannend dus omdat ik totaal niet wist wat ik kon verwachten. 
Zou mijn hoop op mooie en goed te visualiseren landschapsbeschrijvingen uitkomen? En wat te denken van de vele ontmoetingen, zouden die de zoektocht van de schrijfster voldoende voeding geven?

21 november viel er een dik en veel belovend manuscript door de brievenbus. Ik had er zin in, maar zou ik aan drie weken genoeg hebben... Al snel bleek dat ik me daar geen zorgen over hoefde te maken, gewoon omdat de fijne schrijfstijl je in no-time door de vier landen van de expeditie loodst. Het is vooral genieten van landschapsbeschrijvingen waar je zen van wordt, leren van geschiedkundige stukjes of opeens weer een uiteenzetting over bijzondere planten, verbazen over tradities en culturen, zwijmelen in nostalgische taferelen en zeker niet het minste, meeleven met ontberingen en ergernissen.

De proloog van het boek is een soort opmaat die je rustig moet lezen en desnoods herlezen omdat hier veel essentiële informatie in staat. Wat ging er vooraf aan de reis, waarom en hoe werden bepaalde keuzes gemaakt?
En dan begint het echte vertellen, op dag 3 lijkt de bloemenweide in Kazachstan al het paradijs op aarde.

Om een indruk te geven van de vertelstijl en de opgedane inzichten, een citaat uit het boek. In dit stukje tref je ook een naam aan, één van de vele die je in dit boek tegenkomt en die tezamen een indrukwekkende literatuurlijst vormen. Nergens zijn dit soort aanvullingen belerend of storend voor het verhaal dat Arita vertelt, het zijn juist verrijkingen die tot meer inzicht leiden.
 "De dag begint veelbelovend. Ontwaken in een kraakheldere, vrieskoude wereld. Rijp op gras. Een ochtendplas doen met uitzicht op besneeuwde bergen en een berengezin op de heuvel tegenover het kamp. Vannacht zwierf moederbeer met haar twee pups rond het kamp, bewijzen de paniekrondjes van vastgebonden paarden. De drie struinen nu doodgemoedereerd de helling af, op zoek naar bessen. Uit de achteloosheid van hun gebanjer door de bergtoendra kun je opmaken dat de berin ons niet met wapens en dodelijk geweld associeert. Het vertrouwen van een dier is een gebaar van genade, zou Barry Lopez zeggen."

De expeditie doorkruist vier landen, na Kazachstan volgen China, Mongolië en Rusland. Zodra zij in een ander land komt, staan er kaarten van de tocht in het boek. Helaas zijn de kopieën die ik heb niet zo duidelijk, maar in de originele versie zullen ze ongetwijfeld een geweldige toevoeging zijn. 
Ook een mooi extraatje is het feit dat er per dag een soort overzichtje gegeven wordt, waarin dingen staan zoals de plaats op aarde, de hoogte waar ze zich bevinden, het weer, de omgeving, kleuren die een waardevolle emotie of gebeurtenis weergeven en onder het kopje "divers" een kleine samenvatting van bijzonderheden.

Ik schreef al dat je na de proloog bij de echte verhalen terecht komt. Een schitterend, bijna dagelijks, reisverslag waarin niet alleen plaats is voor de alom aanwezige tastbare werkelijkheid maar ook heel veel aandacht voor het mystieke, dat wat niet te bewijzen is. 
Het mythische komt in Rusland pas goed op stoom. De beschrijvingen over hoe de reis verloopt, de gevaren die getrotseerd worden, de schoonheid en de ruwheid van de omgeving worden intenser alsof de schrijfster nu pas echt gaat genieten van wat ze meemaakt. De fantastische tolk speelt hierin een belangrijke rol, maar het is vooral het imponerende landschap waar je een zekere kracht aan wilt toeschrijven.

De innerlijke reis brengt de schrijfster (en mij als lezer) tot meerdere inzichten.
Hieronder een kleine greep, maar dan wel zoals ik ze geïnterpreteerd heb:
- Elk land, volk heeft zijn eigen rites en gebruiken. Wil je die begrijpen dan vraagt dat een open en ontvankelijke geest. Deze rituelen bieden rust.
- Het belang dingen onbevangen tegemoet te treden, je niet te ergeren. Gebruik je energie goed en verspil het niet aan geknok en boosheid. Het is zoals het is.
- Je realiseren dat je alleen in je eigen universum belangrijk bent.
- Vergeleken bij restanten uit de ijstijd is een mensenleven slechts een oprisping in de tijd, een bevrijdend perspectief.
- Onthechting als bevrijding, even vergeten wie je bent. Je over kunnen geven.
- Het materiële belemmert het onbevangen genieten. Evenals een beklemmende controle.
- Het numineuze, het extatische moment, het gevoel te dromen terwijl je wakker bent. Het ervaren van het bestaansmysterie.
- De menselijke behoefte aan iets irrationeels wat emoties losmaakt. Zonder dit zou de wereld een stuk killer zijn. Iets heiligs kun je niet zien, dat voel je van binnen.
- Op je zintuigen vertrouwen en genieten van wat de natuur je biedt.


Wijze lessen waar ik enorm van geniet, die ik vast wil houden...helaas raak je ze vaak in de dagelijkse hectiek weer kwijt en dan is het fijn om door dit soort boeken weer even op het juiste spoor gezet te worden.


Vindt Arita het paradijs? De zoektocht naar Shambala is een weg naar binnen. De natuur van de Altaj bleek daarbij een goede hulp. Niet met de rede maar met het hart zouden de deuren van het paradijs te openen zijn. 

Wat is waarheid en wat is werkelijkheid? Waarheid laat zich in formules vatten. De werkelijkheid is met lang onderzoek te doorgronden, maar het wezen der dingen is een ervaring ongrijpbaar voor het verstand, maar daarom niet minder echt.
Een mooie illustratie over wat waarheid of werkelijkheid is: een botanische en een altaj beschrijving van dezelfde plant. Het eerste zakelijk, het tweede gevoelsmatig maar allebei kloppend.

Als je dit boek leest zul je antwoorden vinden, je eigen antwoorden, iedere lezer zal er uit halen wat voor hem belangrijk is. Ik eindig met een citaat uit het boek, een boek dat voor mij vooral een prachtige belevenis was.

 "De kunst is te leven op de rand van het mysterie, waar vragen niet op antwoorden wachten maar richting geven aan de zoektocht die nooit ten einde komt."



Nog wat extra informatie over de schrijfster en haar expeditie:

http://expeditiontoparadise.net/

http://www.aritabaaijens.nl/index.php?subnav=2&pagina_id=4&cat_id=3&subcat_id=3


https://youtu.be/o5f9fPWF98s

https://www.youtube.com/watch?v=_79KRN74GBg

Geen opmerkingen:

Een reactie posten