Recensie: De identiteitscrisis van Zwarte Piet - Jop Euwijk en Frank Rensen

Recensie De identiteitscrisis van Zwarte Piet – Jop Euwijk en Frank Rensen

uitgeverij Atlas Contact

ISBN 978 90 450 3497 3

Iedereen die voorstander is van Zwarte Piet, raad ik aan dit boek te lezen omdat je al lezend de tegenstanders gaat begrijpen. Maar ook iedere tegenstander raad ik aan hetzelfde te doen om begrip te krijgen voor deze Hollandse traditie, die een aan verandering onderhevige traditie blijkt te zijn.

Mijn eigen sentimenten:

·         Ik ben zo’n wit mens, opgegroeid met een prachtig kinderfeest. Nooit echt gelovig omdat ik als kleuter mijn vader als Sinterklaas ontmaskerde (“Sint droeg dezelfde sokken als papa”), maar wel chantabel: “Als je nu niet lief bent, dan…” Blij verrast als er tijdens de intocht op televisie opeens pepernoten door de kamer vlogen en innig tevreden met nuttige en praktische cadeautjes die in die tijd zo gewoon waren.

·         Ik was zo’n kind dat dacht dat Zwarte Piet zwart was vanwege de schoorstenen, ook al kwamen ze vanwege de verwarming al jaren door de voordeur.

·         Ik was een dorpskind, met familie in de stad en een tante die donkere mensen roetmoppen of zwarte pieten noemde. Maar nooit kwam het in me op dat Zwarte Piet racistisch zou kunnen zijn.

·         Ik vond 5 december een gezellig familiefeest waar jong en oud naar uitkeek, waar je lekkere en leuke dingen kreeg, waar je elkaar in de maling nam… En dat werd nu aangevallen door mensen die ons kinderfeest totaal verkeerd interpreteerden.

En zo begon ik aan het boek De identiteitscrisis van Zwarte Piet. Zou ik handvatten krijgen om mensen die tegen deze mooie Nederlandse traditie zijn te overtuigen van hun ongelijk…of zou ik mijn mening over een leuk kinderfeest moeten bijstellen?

Wie is Zwarte Piet? En is hij racistisch? In dit boek vind je geen unaniem antwoord. Godsdienstige vertellingen, volksverhalen, geschiedenis en mythologie lopen door elkaar heen. Een optelsom aan zaken die zowel bij voor- als tegenstanders wel begrip moeten kweken voor elkaars standpunt.

Niemand is er op uit een feestje te “verkloten”, het is gewoon tijd voor verandering. Niet door fel van leer te trekken tegen Zwarte Piet want dan jaag je de voorstanders uit pure frustratie alleen maar op de kast. Het is tijd om het wij/zij denken los te laten, evenals de bijbehorende emoties en sentimenten. Het feestje wordt echt niet bedorven als Piet van kleur verschiet.

In dit boek wordt vanuit meerdere invalshoeken naar het sinterklaasfeest gekeken en dan blijkt dat de factor tijd van grote invloed is geweest. Het is geen statische traditie, het ware sinterklaasverhaal bestaat niet. Al vanaf het begin is het feest (en dus ook de Sint en zijn Piet) aan verandering onderhevig. Dit kwam door invloeden van buitenaf of door discussies of dingen wel/niet door de beugel konden. De huidige zwartepietendiscussie had dus vele voorgangers, gevolgd door veranderingen die bij het tijdsbeeld pasten. Zo is het voor straf in de zak gestopt worden en het dreigen met de roe geleidelijk aan verdwenen omdat het pedagogisch niet meer door de beugel kon.

We weten nog niet welke verandering de jongste discussie zal brengen, het gesprek is immers nog in volle gang, maar dat er iets gaat gebeuren blijkt wel uit de verschillende voorzichtige initiatieven. Roetveegpiet, regenboogpiet en vele andere pieten zijn van harte welkom!

De discussie was voor de schrijvers in ieder geval aanleiding om dit boek te schrijven, hetgeen volgens mij een goede zet is geweest: helder onderzoek en nuchter verslag waarbij zowel de standpunten van voor- als tegenstanders aan bod zijn gekomen en waarbij begrip wordt gekweekt.

Citaat: Het zal tijd en moeite kosten om de traditie in het openbaar zo vorm te geven dat die voor iedereen acceptabel is. Pas dan kunnen Sint en Piet weer staan voor de verbinding en de gezelligheid die het sinterklaasfeest zo waardevol maken.

Leesadvies: Of je nu voor of tegen Zwarte Piet bent, lees dit boek om je eigen vragen er over  te kunnen beantwoorden.

Recensie: Alles & niets - Nico Dijkshoorn

Recensie Alles & niets - Nico Dijkshoorn

uitgeverij Atlas Contact

ISBN 9789045034454

Ik heb een verdomd leuk stukjesboek gekregen om te recenseren, geschreven door iemand die met zijn weergaloos magistrale paniekkop onbekommerd en kordaat noteert wat hij ziet en hoe hij daarover denkt. Hij kijkt als geen ander naar niets om er in een knap geschreven stukje iets van te maken.
Alles & Niets is geen boek om in één adem uit te lezen. Nee het is een boek voor op de koffietafel, naast je bed of in je handtas mee in de trein. Om in te lezen als je een paar minuten tijd over hebt of gewoon trek in een lekker smeuïg verhaal. Lezend laat je je koffie koud worden, je vergeet te gaan slapen en je rijdt drie stations verder dan de bedoeling was. Zo’n boek…

Zo heb ik me dus twee weken ondergedompeld in Dijkshoornproza. En dat is verre van vervelend. Enige nadeel is dat ik me nu schaamteloos een fenomenale recensent wil voelen door woorden te verzinnen, in onbruik geraakte woorden op te rakelen en her en der met een krachtterm te smijten zoals Nico Dijkshoorn dat pleegt te doen. O, was ik maar…, helaas ik ben een eenvoudige stukjeslezer met een mening.

Van Alles & Niets valt geen samenvatting te geven, het is namelijk een opeenvolging van anekdotes uit onze alledaagse werkelijkheid. De gewone sores van gewone mensen
gezien door de ogen van iemand die het óók niet altijd meer weet maar die toch nooit opgeeft.

Wanneer een vriendin een puppy aanschaft, verwacht hij dat ze net als alle andere hondenmensen zal veranderen. Dit gebeurt echter niet en in totale verwarring staat hij helemaal verliefd te worden op het beest.

In De wereld draait door zie je Nico Dijkshoorn regelmatig in de praktijk aan het werk. Daarin herken je waarschijnlijk wel zijn trefzekere kijk op wat er in het programma aan de orde komt. In een paar zinnen geeft hij (vaak met een flinke knipoog) heel veel informatie over de uiteenlopende onderwerpen en personen. Moeiteloos praat hij alles aan elkaar.

Ook in de columns in dit boek word je door die schijnbare achteloosheid verrast, maar de manier van schrijven is zo beeldend en de toon wordt zo goed getroffen, dat je in één van de columns Jan Wolkers naast je hoort praten.  

En wat te denken van “Ik wil dansen. Op straat. Ik wil iets zingen voor een open raam en hopla, daar buitelen zes vrouwen, gekleed in gele jurkjes, naar buiten.”  Ik zat linea recta weer bij de film La La Land.

De schrijfstijl is heel divers van cynisch, grof en to the point...naar bagatelliserend, lachwekkend, opgewonden...maar ook gevoelig en lief. Mindfull observeren zou ik het soms zelfs willen noemen.

Het meest verrast word ik door de humor die hem zit in woordkeuzes en stevige overdrijvingen. Een voorbeeld over Nederlanders in een Amerikaanse supermarkt:

“Zakken cornflakes die je over je schouder moet slingeren, colaflessen die je met het hele gezin naar buiten moet tillen, bakken ijs die je, als ze leeg zijn gelepeld, kunt gebruiken als grafkist of klein buitenzwembad.” En daar achteraan dan de gevoelige (anti-)climax die in heel veel columns zit, dat maakt dit boek zo bijzonder.

Mee in de handtas dus, en niet vergeten uit te stappen!

recensie: Huisje boompje beest - Roos Schlikker

Huisje boompje beest - Roos Schlikker   
ISBN 978 90 254 5047 2
uitgeverij Atlas Contact

Huisje boompje beest, natuurlijk roept dat gelijk het alom bekende huisje-boompje-beestje-gevoel op. En dat is ook beslist het uitgangspunt van dit boek. De hoofdpersonen Joris en Lidia vormen een koningspaar. Samen met hun twee puberkinderen, Daniël en Sterre, wonen ze in een leuke twee-onder-één-kapwoning met een aangeharkte tuin in een vinexwijk. Goede auto voor de deur en leuke buren, compleet met feestjes, roddel en achterklap. 

Het woord beest in de titel is echter geen vergissing, want Rob komt in de wijk wonen. Rob is een charmante man, een fotograaf die snel in de wijk integreert, maar wie is Rob eigenlijk en waar komt hij vandaan? Is Rob een beest zoals sommigen ons willen doen geloven of maakt hij het beest in anderen los? Zeker is wel dat hij het leven in het rustige wijkje en zeker dat van Lidia en Joris op zijn kop zet.

In korte tijd gebeurt er van alles. Joris gaat er met de racefiets op uit, legt contact met een zwerver met een plantje op zijn kop, gaat onder begeleiding van Rob fotograferen en droomt over een wereldreis - hij wil weg van de heg!

Lidia denkt er het hare van, zij hoort verhalen over Rob, geruchten over iets met kinderen, ze wil het niet geloven, maar gaat op verzoek van een buurvrouw toch op onderzoek uit. Ze staat onder druk omdat de buurvrouw Lidia's dochter in de buurt van Rob heeft gesignaleerd.

Deze korte inhoudelijke schets riep bij mij de sfeer op van een unheimische vinexlocatie. Nu moet ik eerlijk bekennen dat ik bevooroordeeld ben over de sfeer in een vinexwijk. Voor mij blijven het toch nieuwe dorpen die aan bestaande gemeenten worden vastgeplakt. Bewoners van een divers komaf moeten het maar met elkaar zien te rooien en dan komt er in de betreffende wijk in dit boek ook nogeens een nieuwe buurman...verandering is nooit fijn! 

Bijna thrillerachtig, maar er stond bij dat het om een schurende komedie zou gaan. Mijn nieuwsgierigheid was gewekt en ik zag er naar uit dit boek te mogen lezen en recenseren.

En ik ben zeker niet teleurgesteld, sterker nog het boek heeft mij enorm verrast. Niet in de zin van op het verkeerde been gezet, maar meer door de onderliggende ontwikkelingen van de hoofdpersonen. Het boek ontwikkelt zich van een gezellige page-turner naar een "ik wil weten hoe dit afloopt" boek.

De gezellige eerste indruk wordt vooral veroorzaakt door de gemoedelijke kennismaking met alle buurtbewoners. Met een fikse dosis humor krijg je hun dagelijkse beslommeringen opgelepeld. Als vanzelf kom je erachter wie er veel kletst, welke problemen een ieder voor zich tegenkomt, wie de tobber is en wie er juist weer heel goed kan relativeren en alles positief bekijkt. Maar ondanks persoonlijke sores en geheimpjes is het een gezellige buurt. Het leven kabbelt lekker voort en heel gemakkelijk maakt Rob zijn entree.

En met Rob komt de angst in de straat wonen... Rob maakt iets in mensen wakker, Rob verandert de buurtbewoners en daarmee verandert het boek. Het boek wordt meer een innerlijke zoektocht van onder andere Joris, maar ook van een aantal andere personages. Ieder leert zijn eigen lessen over wat belangrijk is en wat geluk is. En ieder volgt zijn eigen zoektocht en vindt zijn eigen oplossing. En net als in het echte leven zijn er nog genoeg open eindjes waar je het jouwe van kunt denken.

Om de innerlijke zoektocht te illustreren, een paar mooie lessen/citaten tot slot:

"Wie streefde naar geluk moest zichzelf het gevoel geven dat geluk maakbaar was, dat hij zelf de eindverantwoordelijke van zijn eigen film was, de regisseur, degene die deed wat hij wilde. Het moest niet zo zijn dat het leven voor jou zou kiezen, dat alles je overkwam."

"Je zou ook eens buiten je eigen kaders kunnen kijken. Daar kom je ook schoonheid tegen, niet alleen in een aangeharkt park waar je alle hoekjes kent."

Denk nu niet dat dit boek een hoogdravende, psychische speurtocht is... dat is namelijk niet zo, het is een heerlijke roman over dagelijkse beslommeringen en wat er kan gebeuren in een kleine gemeenschap. Een boek met mooie levenslessen. Ik kan alleen maar adviseren: "Lees het boek en geniet!"

recensie: Fuzzie - Hanna Bervoets

Fuzzie - Hanna Bervoets   
ISBN 978 90 254 5026 7 
uitgeverij Atlas Contact

Altijd spannend, een nieuw boek van Hanna Bervoets. Mijn motivatie om haar nieuwe boek te willen recenseren, was deels gestoeld op het gemis aan haar columns in het Volkskrantmagazine. Daarnaast beloofde de nieuwsbrief een sprookje over een bolletje dat liefde en energie geeft, een bolletje dat mensen leidt en ze begrijpt. Heerlijk toch...een sprookje?

Een troostrijk, modern sprookje, iets wat zeker wordt waargemaakt, maar ik moet eerlijk bekennen dat ik wat moeite had om door het verhaal gepakt te worden. Dit had vooral te maken met de wisselende vertelperspectieven en de vele personages. Wat ik in zo'n geval vervolgens doe is het boek benaderen als een puzzel die ik op wil lossen, ik maak aantekeningen om zo tenminste te kunnen volgen hoe de personages zich onderling verhouden en wie wat doet en denkt. En er wordt wat gedacht en gefilosofeerd in Fuzzie (of door Fuzzie).

Al die kleine puzzelstukjes in de vorm van belevenissen van de hoofdpersonen, de gedachten die zij hebben en de metaforen die door Fuzzie ingefluisterd worden, maken het uiteindelijk een mooi boek. Een boek dat het herlezen zeker waard is omdat je dan hoogstwaarschijnlijk nog veel meer lagen zult ontdekken.

Fuzzie in het kort.
Op een ochtend in april ontvangt Maisie een pakketje. Een kartonnen doosje met daarin een klein, wit, pluizig bolletje. Maisie houdt het bolletje even tegen haar wang. ‘Hé jij, ben je daar eindelijk?’ zegt het dan.
Met dit zinnetje trekt het bolletje de aandacht van meerdere mensen in de stad. Het fluistert hen iets toe. Deze fluisteringen brengen troost.
De vragen en verhalen van het bolletje doen meer dan dat, ze verbinden de diverse levens aan elkaar. Vrijwel iedere persoon in dit boek zoekt op zijn eigen manier naar liefde en de bolletjes wijzen hen de weg.

Een tipje van de sluier over de andere hoofdpersonen.
Zo is er Florence, de ex van Maisie. Zij mist Maisie nog steeds en met haar blauwe bolletje volgt ze nauwgezet haar gangen. Zij is productdesigner en heeft meerdere bolletjes in haar bezit... Eén van de stand-ins voor Maisie is de kunstenares Angelica, die van Florence een roze en een paars bolletje krijgt. De roze komt in het bezit van Angelica's werkloze partner Stephan. Hij gaat naar aanleiding van de vragen die het bolletje hem stelt op zoek naar een zinvollere invulling van zijn leven.
Een andere verhaallijn in het boek is die van de gepensioneerde Diek en zijn hondje Max. Het is vooral Max die zich over het paarse bolletje ontfermd, maar ook Diek ontkomt niet aan het fluisterstemmetje. Twijfelend over één van zijn internetdates kruist zijn pad dat van Maisie. Kwestie van goed opletten...

De bolletjes geven leidraad aan de levens van de hoofdpersonen, ze vertellen hen dingen en laten ze dingen doen. Iedereen houdt op zijn eigen manier van zijn bolletje en koestert het... 

Uiteindelijk worden de bolletjes stil... Het lijkt er op dat hun taak is afgerond, dat iedereen heeft gevonden wat hij zocht. Maar klaar is het blijkbaar nooit gezien de belofte stil op je te passen.

Wat is het?
Waar komt het vandaan?
"Ik zit niet in je hoofd. Ik ben geen onderdeel van je en toch hoor ik bij je. Ik ga niet weg zolang jij wilt dat ik blijf... Bij mij kun je zijn wie je wilt zijn omdat ik weet dat jij altijd jij bent, -nee, met mij aan je zijde hoef je nooit bang te zijn, geloof me, lief ding, bij mij ben je veilig. En als je wilt, mag je nu even in me knijpen."

Wat is Fuzzie voor boek? Het is inderdaad sprookjesachtig; onwaarschijnlijk en toch dicht bij de werkelijkheid. Het is lief met valse wendingen. Het zit vol met mooie verhandelingen over alledaagse dingen. Het gaat over relaties en over liefde en zo kan ik nog een poosje doorgaan. 
Het is eigenlijk zoals op bladzijde honderd staat een bundel korte verhalen die op een fantasierijke manier prachtig bij elkaar gebracht zijn. 

recensie: Masser Brock - Bert Wagendorp

Masser Brock - Bert Wagendorp   
ISBN 978 90 254 4961 2 
uitgeverij Atlas Contact 

 

Via de nieuwsbrief van de club van echte lezers bereikte mij het eerste bericht over de roman Masser Brock van Bert Wagendorp. 
De volgende informatie was voor mij reden genoeg om me aan te melden voor weer een spannend avontuur!

Masser Brock is columnist voor De Nieuwe Tijd, de grootste kwaliteitskrant van het land. Ooit was hij overtuigd van het belang van de journalistiek en was hij een idealist. Dat verandert als er in het buitenland vier Nederlandse soldaten onder verdachte omstandigheden om het leven komen. Massers zus Mia is de spindoctor van de premier en terwijl hij de ene waarheid probeert te ontrafelen, creëert zij een andere. In één zin wordt er vervolgens in de brief melding gemaakt van infiltratie door de geheime dienst en een vissersdorp dat naar cocaïne ruikt.


Voor mij was dat eigenlijk al een signaal dat er meerdere verhaallijnen in het boek zouden zitten. En dat bleek te kloppen. Het boek gaat niet alleen over Masser en zijn zoektocht naar de waarheid of zijn worstelling hoe je journalistiek moet bedrijven in de huidige maatschappij. Wat levert de waarheid uiteindelijk op behalve een hoop ongeluk, biedt de leugen niet juist de troost die mensen nodig hebben?  
Het gaat over persoonlijke ontwikkelingen en familieverbanden van alle betrokkenen.

Het boek begint met een knappe beschrijving van Massers familie en het ontstaan van de krant De Nieuwe Tijd. In column-achtige hoofdstukken maak je kennis met de belangrijkste hoofdpersonen uit het boek en hun drijfveren. Het verteltempo is hoog, staat vol heerlijke "Wagendorp-humor" en prachtige inzichten. Het verschil tussen geluk en droefheid is één seconde. 
De vertellingen uit de eerste hoofdstukken kun je lezen als op zichzelf staande verhalen, maar blijken al gauw een prachtige opmaat te zijn voor de rest van het boek. Terugblikken naar bepaalde verbanden of opmerkingen is in dit boek heel goed mogelijk omdat de titels van de hoofdstukken op een sublieme wijze de lading dekken.


Een 103-jarige Italiaanse horlogemaker als grootvader, hippie-ouders op een woonboot, een familiedrama, een zus die het met de premier doet, een krantenfamilie met een Sint Bernard in de hoofdrol... Deze zaken vormen het decor waarin Masser zoekt naar de waarheid of kan ik beter zeggen waarin hij op zoek gaat naar wie hij eigenlijk is en wat hij belangrijk vindt.
Hij is columnist -stukjesschrijver- hij geeft zijn mening over het nieuws, maar er zijn tegenwoordig zoveel stukjesschrijvers in de krant dat het er op lijkt dat de meningen over de feiten belangrijker zijn dan de feiten zelf.


Het verhaal is zo mooi geconstrueerd dat ik geneigd ben uit enthousiasme een korte samenvatting te geven. In plaats daarvan een sfeerimpressie aan de hand van het volgende citaat:
"Dit is zo'n Scandinavische film waarin ze met z'n allen in een huis in het bos zitten. En dan ligt er opeens een drama op tafel waaruit blijkt dat alles anders is dan ze altijd hebben gedacht. En dat zet dan de onderlinge relaties zwaar onder druk. De mannen draaien door  en de vrouwen beginnen wanhopig te huilen. Het is donker en buiten sneeuwt het en het kan zomaar eindigen in moord en doodslag." 


De beklemming die uit dit stukje spreekt  geeft heel goed de worsteling van de 
hoofdpersoon aan, zonder het daarmee een beklemmend en zwaar boek te maken. Juist de dingen eromheen maken het ook weer luchtig.
Zo is er het gegeven dat het om een fictieve roman gaat, maar ik vind het wel fictie met een vette knipoog naar de werkelijkheid. Ik lees dingen letterlijk terug, zoals de passages over De man en het hout van Lars Mytting en Wagendorps eigen Ventoux. Echter ook tussen de regels door rijst een vermoeden van gelijkenis met de echte wereld, waarin de premier zijn eigen opgewekte zelf is die spreekt op treffend herkenbare toon. En wat te denken van de twee keer opduikende sportverslaggever?


Bert Wagendorp heeft ons met deze roman niet alleen een prachtig verhaal geschonken, maar tevens een inkijkje in de wereld en het brein van een journalist. 
Ga dit boek gewoon lezen! Go with the flow en geniet er van!